„Życie jest zmianą.

Jeśli przes­ta­niesz się zmieniać,    

przes­ta­niesz żyć.”                            

Rainer Haak

Śmierć, kontrola skarbowa i co jeszcze?

Wielu za nas zna powiedzenie, że dwie rzeczy są wżyciu pewne – śmierć i kontrola skarbowa. Ten żart pomija jeszcze jedną rzecz, która jest pewna i nieunikniona – zmiana.

„Jedyną rzeczą stałą jest zmiana”, „nic nie pozostaje takie samo”, „panta rhei” – tego typu stwierdzenia formułowano już od Heraklita.

Chcę, żeby nic się nie zmieniało

W swoim zawodzie mentora i coacha, wspieram ludzi w procesie zmiany. Czasami słyszę od nich „ ja bym chciał żeby nic się nie zmieniało”. Na przełomie roku, w okresie nawału okazjonalnych życzeń, jeden z moich dobrze mających się znajomych wymyślił sobie takie życzenie „ja życzę sobie, żaby niż się nie zmieniło”. To dopiero magicznie spełniające się życzenie – mówię i od razu mam, stwierdził.

Brzmi spoko, prawda?

Wolisz być trzymany za rękę, czy za gardło?

W czasie 5sekund, kiedy mój znajomy wypowiada takie życzenie w jego (moim, Twoim)  ciele obumiera i odradza się ok. 30 milionów komórek,  na świecie umiera około 9 osób i rodzi się ok 21. Nie wiesz, może właśnie umarł, lub urodził się ktoś bardzo ważny dla Twojego życia. No, więc jak – zmieniło się coś czy nie?

Mnóstwo zmian, zachodzi niezależnie od nas, ale są też takie, na które mamy istotny wpływ.  Jak powiedział Winston Churchil „złap zmianę za rękę, bo inaczej ona złapie ciebie za gardło”

Sukces w dokonaniu zmiany, to ani szczęście, ani silna wola.

W bardzo interesującej książce „Zmiana na dobre” trzech uznanych psychologów opisuje swoje doświadczenia i wnioski z praktyki i badań (ponad 1000 przebadanych osób w ciągu ok. 50 lat).  Doszli do przełomowych praktycznych wniosków. Niepowodzenia ludzi we wprowadzaniu zmiany, to nie skutek braku szczęścia, albo silnej woli, to skutek braku wiedzy na temat procesu zmiany i metod, jakie należy w kolejnych fazach zastosować.

Nie skok, tylko 6 kolejnych kroków.

 Zmiana to proces, w którym można wyróżnić 6 kroków (stadiów). Oto one:

1. prekontemplacja – nie widzisz problemu po swojej stronie. Być może jakiś problem jest, ale winna jest sytuacja lub inni ludzie – nie masz ochoty o tym gadać
2. kontemplacja – „czuję, że utknęłam/utknąłem i może warto to zmienić”. Nie jestem jeszcze pewna/y czy chcę to zmienić i czy mi się to opłaca?
3. przygotowanie – tak chcę wprowadzić zmianę, szykuję się i zbieram siły, ale jeszcze nie jestem do tego gotowa/y
4. działanie – jestem gotowa/y, podejmuje działania, to co przygotowała(e)m wprowadzam w życie
5. podtrzymanie – wprowadzona zmiana, trzeba teraz żeby utrzymać i nie cofnąć się
6. rozwiązanie – dokonałeś trwałej zmiany, jest Ci z tym dobrze, nie tęsknisz do starego

To nie brak silnej woli, ale silnej świadomości

Takie 6 kroków musi pokonać każdy z nas, aby na trwałe wprowadzić zmianę. Próba przeskoczenia, któregoś z tych etapów najczęściej kończy się nie wprowadzeniem zmiany, lub powrotem do starego po niedługim czasie. Tu nie ma cudownych recept. Trzeba cierpliwie przejść cały proces. Jeżeli np. chcesz na trwałe zrzucić 10 kg. ze swojej wagi i dostajesz „cudowną” propozycję zrobienia tego w ciągu 1 m-ca, to zaufasz tej propozycji?

A inny wariant to „duży wysiłek, kontrola i dyscyplina, przez co najmniej pół roku”. Jak myślisz, która z tych metod może Cię doprowadzić do trwałego sukcesu?

Dobrym przekładem są postanowienia noworoczne, które deklaruje około 50% ludzi.

77% z tych postanowień wytrzymuje, co najmniej tydzień, 55% jeden miesiąc, 40% pół roku. Po 2 latach wskaźnik sukcesu spada do 19%.

Power wspierających relacji

Aby dokonać zmiany, trzeba przyjrzeć się ja, jakim etapie jesteśmy teraz i do tego etapu dobrać właściwe środki wsparcia. Co nas wspiera w procesie zmiany w poszczególnych etapach:

• etap prekontemplacji – poszerzanie świadomości, wspierające relacje, wsparcie społeczne,
• etap kontemplacji – wspierające relacje, wsparcie społeczne, wzbudzanie emocji, dostarczanie wiedzy, ponowna samoocena
• etap a przygotowania: wsparcie społeczne, wzbudzanie emocji, plan zmian, ponowna samoocena, zaangażowanie
• etap działania: wsparcie społeczne, zaangażowanie, nagradzanie, przeciwarunkowanie, kontrolowanie środowiska, wspierające relacje
• etap podtrzymywania: zaangażowanie, nagradzanie, przeciwarunkowanie, kontrolowanie środowiska, wspierające relacje

Nie stosuj czołgu do przepychania pierza, ani durszlaka do nabierania wody.

Wielu ludzi poniosło porażkę, we wprowadzaniu zmiany, ponieważ zarówno oni jak środowisko stosowało nieodpowiednie do ich etapu zmiany narzędzia wsparcia. Przykładowo faza  przygotowania jest tak gra wstępna, człowiek nie jest jeszcze gotowy do działania. Wtedy presja na działanie (zrób to, zrób tamto) daje odwrotny skutek.

Wniosek: aby skutecznie zmieniać, albo wspierać innych w zmianie, trzeba zdiagnozować, na jakim są etapie, a następnie zastosować właściwe, adekwatne metody. Stosując metody niewłaściwe, zamiast wspierać – podkopujemy zmianę.

Niech z wiosną rozpoczną się kroki pozytywnych zmian – w Waszej energii, radości, zdrowym stylu życia.

Pozdrawiam wiosennie 🙂

Andrzej Cieplak

Mentor, coach ACC, trener, autor książek

www.andrzej@cieplak.com

PS.

Wsparcie we wprowadzeniu zmiany – krótki test do ustalenia na jakim etapie procesu zmiany jesteś, znajdziesz  poniżej tego tekstu.